Kalbas di mondi / Kalebas / Calabash
Crescentia cujete
E kalbas di mondi ta un palu ku por krese te 10 meter haltu. E tin un tronkon delegá ku ramanan ku ta krese horizontal. E palu ta saka flor hel blikiá pintá ku lila i fruta despues di polinisashon di raton di anochi. E fruta kaska duru no ta komibel tanten no hecha. Despues ku e fruta kai fo’i palu, e kuminda ta bira un supstansia pretu ku stropi ku ta komibel. Ta usa e suptansia pa traha stropi pa tosamentu. Ta usa e kaska seku pa traha maraca i artíkulo chikí pa den kushina. Ta haña e palu akí for di Sentroamérika te nòrt di Suramérika.
Un di dos espesie ta e kalbas di hòfi (òf kalbas di kunuku) kultivá, kual su fruta ta krese supstansialmente mas grandi ku di e kalbas di mondi. Ku e kalbas seku ta traha artefacto di mesa i pa uso den kushina manera tayo ku skalchi. E espesie aki ta krese solamente den áreanan kaminda e nivel di awa bou di suela ta haltu.
Tambe tin e kalbas largu. E Su mata ta rama i ta produsí e un bèrdura basta largu ku nan ta usa pa prepará e plato tradishonal di kalbas stobá.


Brasia / Brazielhout/ Brasilwood
Haematoxylum brasiletto
E brasia ta un palu ku por krese riba vários tipo di tera. Den temporada di sekura e palu ta kompletamente sunú, pero despues di un yobida e ta floria lihé i e palu ta yena ku tròshi di flor hel.
E tronkon di e brasia ta iregular ku un koló ku ta varia di maron skur pa shinishi segun e palu su edat ta subi. Segun ku e palu ta krese, e tronkon ta desaroyá un patronchi karakterístiko, komo si fuera ta di flèktu e palu ta. Komo ku e brasia ta palu duru, por traha tur tipo di obra di man kuné. Ainda ta traha oloshi, ònderlèger i otro produkto di dje.
Hopi biá ta konfundí e palu aki ku e kibrahacha (Tabebuia billbergii). Esaki ta pasobra tur dos palu ta sin blachi un periodo di aña i por flora mashá lihé. Ku e kibrahacha, sinembargo, esaki ta sosodé solamente despues di un algun yobida kòrtiku i pisá.
E brasia ta krese na Sentroamérika i nort di Suramérika.

